Blog

Blog

Islandia kraj wulkanów i jednego gejzeru - Strokkur

Gejzer Strokkur, Islandia
Na szkolnych lekcjach geografii uczą o gejzerach na Islandii i o islandzkim pochodzeniu słowa gejzer. Od gejzeru od nazwie Geysir, którego nazwa pochodzi od islandzkiego słowa „tryskać”, „wybuchać”.
Co to jest gejzer? Gorące źródło związane z aktywnością wulkaniczną. Pod powierzchnią ziemi znajduje się komora magmowa, a ruchy magmy, różnice ciśnień, wydajność źródła powodują, że przez powstały kanał termalna woda wyrzucana jest na zewnątrz. Z dużą siłą, często na znaczną wysokość i często w regularnych odstępach czasu (w każdym razie okresowo – od odstępów kilkuminutowych do wieloletnich), Natomiast sam czas trwania „erupcji” gejzeru może trwać od kilku sekund do wielu godzin.  
Dla mnie najważniejszym parametrem, kiedy przestajemy mówić o zwykłym źródle termalnym a zaczynamy mówić o gejzerze jest okresowość i wysokość wytrysku. To drugie jest dlatego tak bardzo istotne, bo w wielu miejscach na świecie gejzerami nazywa się każde źródło termalne, z którego woda tryska choćby na pięć centymetrów. Tak samo jest w Islandii. Uważam, że o namiastce gejzeru można mówić, gdy tryska w sposób regularny i silny przynajmniej na pół metra, a o prawdziwym gejzerze, na którego oglądanie warto się wybrać, gdy tryska na przynajmniej metr. Tych ostatnich na świecie jest bardzo niewiele, może około 100. Co prawda, źródła encyklopedyczne podają, że na Ziemi jest około 1000 gejzerów, lecz zdecydowana większość nie zasługuje na to miano. Do tego ich liczba ulega zmianom, jedne gejzery powstają, inne przechodzą w fazę uśpienia lub budzą się z niej albo w ogóle kończą swoją działalność.

Na świecie istnieje tylko sześć pól gejzerów czy inaczej ich skupisk w jednym miejscu. Chociaż i ta liczba jest zawyżona.

Największe pole gejzerów znajduje się w USA w parku Yellowstone, ich liczbę szacuje się na około 400-500. Drugie to El Tatio w Chile, gdzie jest ich około 80 i jest to zarazem najwyżej położone pole gejzerów na świecie – 4300m. W tym miejscu w ramach dygresji sprostuję pewną nieprawdziwą informację pojawiającą się w niektórych źródłach, że niedaleko El Tatio w Boliwii jest pole gejzerów Sol de Manana. Naprawdę jest to tylko pole geotermalne z fumarolami (wyziewy gazów i pary wodnej) położone na wysokości ok. 4850-4900m, nie ma tam żadnego gejzeru. Kolejne, już prawdziwe pola gejzerów, to Dolina Gejzerów na Kamczatce w Rosji, dosyć trudno dostępna i w dwóch trzecich zniszczona przez lawinę błotną w 2007 roku oraz strefa wulkaniczna Taupo w Nowej Zelandii. Kolejne znajduje się na wyspie Umnak (Aleuty) na Alasce w USA, chociaż to jest trochę naciągana historia, ze względu na nikłe rozmiary tamtejszych gejzerów. Ostatnie, to islandzkie w miejscowości Geysir. Jednak i w tym wypadku na chwilę obecną nie można mówić o polu gejzerów.

I tym ostatnim „polem gejzerów” zajmę się w dalszej części artykułu. Koło sztucznie stworzonej turystycznej miejscowości Geysir w dolinie Haukadalur na zboczach wzgórza Laugarfjall znajduje się gejzer Geysir zwany też Wielkim Gejzerem. To on został odkryty jako pierwszy oraz opisany i posłużył do stworzenia powszechnie przyjętej nazwy „gejzer”. Najstarsze termalne źródła w tej okolicy mają po 10 000 lat, a ich powstawanie i zanikanie regulują trzęsienia ziemi. Sława Geysiru też jest związana z trzęsieniami ziemi. Po jednych trzęsieniach się uaktywniał, po innych zamierał. Znane są z historii jego erupcje na wysokość ponad 150 metrów jak i erupcje na 60 metrów trwające godzinę. W ciągu ostatnich ponad stu lat jego aktywność słabła, gejzer wybuchał coraz rzadziej, ale ciągle na dużą wysokość, nawet 70-80 metrów, sporadycznie powyżej 100. Czyszczenie jego kanału pomagało tylko na pewien czas. Trzęsienie ziemi w 2000 roku spowodowało, że erupcje Geysir stały się rzadkie i nieregularne, a obecnie gejzer znajduje się w fazie uśpienia. Basen nadal wypełniony jest termalną wodą, przekraczająca nawet 100 stopni Celsjusza i nie jest wykluczone, że Geysir wznowi swoją aktywność.

Do tego czasu Islandii pozostał jedyny prawdziwy gejzer - Strokkur. Wybucha regularnie, zazwyczaj co 5-8minut, zazwyczaj na wysokość około 30 metrów, ale zdarzają się erupcje kilkumetrowe, czasami też około 40-metrowe. Cała erupcja trwa kilka sekund. Krótko ale często. Gejzer przyciąga tłumy turystów, bo jest bardzo łatwo dostępny i każdy kto przyjeżdża na Islandię musi zobaczyć „pole gejzerów” w miejscowości Geysir (południowo-zachodnia Islandia).

Strokkur jest położony około 50 metrów od Geysiru. Trzęsienia ziemi powodowały, że to wygasał, to się uaktywniał, były czasy gdy tryskał nawet na 60 metrów wysokości. Od czyszczenia kanału dokonanego w latach 60-tych XX wieku wybucha regularnie.

Islandczycy się chwalą, że w Geysir mają około 30 gejzerów, kiedy tak naprawdę mają tylko Strokkur i kilka uśpionych gejzerów z Geysir na czele, przy czym niektóre zakończyły swoją działalność nawet sto lat temu i nie wiadomo czy kiedykolwiek się obudzą. Uśpiony gejzer, nie wybuchający, nie jest gejzerem, co najwyżej termalnym źródłem. Tak samo jak Liti Geysir (Mały Gejzer), który również nie jest gejzerem. Każdy kto zmierza z centrum miejscowości do Strokkur przechodzi koło niego i co widzi? Źródło termalne, z którego nieprzerwanie na kilka-kilkanaście centymetrów tryska woda. Po pierwsze, brak cykliczności wybuchu powoduje, że nie można o nim mówić jako o gejzerze. Po drugie, jeśli ktoś tak lichy wypływ wody nazywa gejzerem kpi sobie z potencjalnych turystów, którzy chcieliby go zobaczyć. To jest zwykle termalne źródło, jakich dziesiątki tysięcy na świecie. Żeby pokazać jak płynne jest nazewnictwo, posłużę się przykładem. Najbardziej wydajne termalne źródło na Islandii znajduje się w Deildartunguhver (zachodnia Islandia). Składa się na niego seria źródeł, intensywnie, nieustannie tryskających. Najwyższe wybuchają na około pól metra i Islandczycy nie nazywają ich gejzerami, chociaż tym źródłom bliżej do nich, niż większości islandzkich gejzerów. Reasumując, w Islandii jest wiele pól geotermalnych, przy wielu z nich jest mowa o gejzerach, których tak naprawdę nie ma. Póki co jedyny prawdziwy islandzki gejzer, który warto zobaczyć to Strokkur. 

Chociaż slogan: „Islandia  kraj wulkanów i gejzerów” nadal jest w obiegu – mimo że nie do końca prawdziwy –  to co by się stało gdyby Strokkur przestał wybuchać? Dla Islandczyków byłaby to tragedia. Chyba największa atrakcja tego kraju i jeden z podstawowych powodów, dla którego turyści go odwiedzają, przestałaby istnieć.

  • Na zdjęciach:
  • 1) Pole geotermalne Hverir (Islandia) – zwykłe źródło termalne, chociaż wielu nazywa coś takiego gejzerem.
  • 2) Słynne kąpielisko termalne Blue Lagoon (Błękitna Laguna, Islandia) i jedno ze źródeł termalnych zasilających baseny, które niektórzy nazywają gejzerem.
  • 3) Liti Geysir (Little Geyser, Mały Gejzer, Islandia) w osadzie Geysir. Chociaż to tylko termalne źródło, Islandczycy nazywają je gejzerem w przeciwieństwie do…
  • 4) …termalnych źródeł Deildartunguhver (Islandia), których fragment na zdjęciu, w oficjalnej islandzkiej terminologii to źródło, chociaż dużo bardziej przypomina gejzer niż Liti Geysir.
  • 5) Geysir (The Great Geysir, Wielki Gejzer, Islandia, osada Geysir) – termalny basen gejzeru, który obecnie jest w uśpieniu (może się to zmienić w każdej chwili, ale nie musi).
  • 6) Gejzer Strokkur (Islandia, osada Geysir), jego basen, przed wybuchem.
  • 7) Strokkur w początkowej fazie wybuchu.
  • 8) Strokkur w fazie wybuchu.
  • 9) Strokkur po wybuchu – basen się napełnia.
  • 10-12) Gejzer Strokkur podczas wybuchu.
  • 13-14) Pole gejzerów El Tatio w Andach na Płaskowyżu Altiplano (Chile, ok. 4300m).
  • 15) Pole geotermalne Sol de Manana (Boliwia, ok. 4900m), które Boliwijczycy chcąc skusić turystów nazywają gejzerami, chociaż ich tam nie ma.


Znajdź mnie

Reklama

Wydarzenia

Brak wydarzeń

nationalgeographic-box.jpg
redbull-225x150.jpg
tokfm-box.jpg
tvn24bis-225x150.jpg

Reklama

Image
Klauzula informacyjna RODO © 2024 Grzegorz Gawlik. All Rights Reserved.Projekt NRG Studio
stopka_plecak.png

Search